قرارداد چیست؟
با توجه به ماده ۱۸۳ قانون مدنی تعریفی از قرارداد ذکر شده است. بر طبق آن قرارداد عبارت است از تعهد دو یا چند نفر در برابر دو یا چند نفر دیگر مبنی بر انجام امری که مورد قبول هر دو طرف است. در واقع قرار داد خواسته هر دو طرف برای به وجود آوردن یک اثر حقوقی همراه با پذیرش تعهد ها و مسئولیت های آن است.
امضای قرارداد پایه و اساس تفسیر قصد طرفین به حساب می آید. در صورتی که بند و یا شرطی که در قرار داد ذکر شده است، نقض شود، ضمانت دارد و اعتبار و حمایت قانون را نیز شامل می شود. قرارداد ها با توجه به طرفین موضوع و تعهداتی که در آن ها ذکر می‌شود انواع متفاوتی دارند. در واقع قرارداد در جایی کاربرد دارد که تمامی صحبت‌ها و مذاکرات اولیه انجام شده و طرفین به توافق رسیده و اکنون می خواهند همه چیز را قانونی کنند تا کار به درستی پیش برود و هر دوطرف تعهدات خود را انجام دهند.
قرارداد یک سند حقوقی است که در برابر همه افراد قابل استناد است و در صورتی که طرفین قرارداد داشته باشند نیاز به موارد بیشتری برای احقاق تعهدات خود ندارند.
چرا قراردادها باید نوشته و تنظیم شوند؟
در گذشته افراد قراردادها را به صورت شفاهی ذکر می کردند که این نوع قرارداد دچار اشتباهاتی در طرفین می شود و در آخر طرفین برای حل مشکل باید به مراجع قضایی مراجعه می‌کردند. در برخی موارد نیز قراردادها به صورت کتبی و بدون آن که اصول اولیه نگارش در آنها رعایت شود، نوشته می‌شدند که باز هم مشکلات حقوقی زیادی را در بر داشت.
اکنون همه افراد می‌دانند که برای جلوگیری از به وجود آمدن مشکلات حقوقی در تمامی کارها و وظایف خود باید قراردادی مطابق با اصول صحیح نگارش و به همراه امضا داشته باشند. بنابراین امروزه آشنایی با اصول نوشتن قرارداد ها و نحوه نوشتن متن قرارداد برای ایجاد یک قرارداد اصولی، یکی از ضروری ترین کارها برای تنظیم صحیح قرارداد است.
انواع قراردادهای رایج
قرارداد ها انواع بسیار زیادی دارند که با توجه به هر زمینه و کاری نیز متفاوت هستند. قراردادها می‌توانند شامل قرارداد کار، قرارداد مشارکت و فروش، قرارداد اجاره و بسیاری قرارداد دیگر باشند. در این مقاله سعی می کنیم تا اصول صحیح نگارش متن قرارداد را به سادگی برای شما بیان کنیم تا بتوانید در تمام انواع قراردادها از آن استفاده کنید.
تفاوت میان قرار داد یا تفاهم نامه یا توافق نامه چیست؟
تفاوت میان این سه موضوع یکی از سوالات متداول است که افراد با توجه به فعالیت خود همه روزه برایشان به وجود می آید. پیش از آن که تفاوت میان آن ها را برایتان توضیح دهیم، لازم است بدانید که عنوان سندهای تهیه شده به هیچ عنوان ملاکی برای تشخیص این اسناد نیست. بلکه چیزی که ملاک تشخیص نوع سند است متن و محتوای درون آن است. از این رو بسیاری از حقوق دانان، تفاوتی میان تفاهم نامه توافق نامه و قرارداد نمی دانند. اصولاً تفاهم نامه سبب الزام بین دو طرف می‌شود و در واقع تفاهم نامه از نظر قانونی قابل استناد نیست. با این حال با استفاده از برخی از عبارات می تواند به مدعی کمک کند تا به ادعای الزام آور برسد. برخلاف آن توافقنامه ها یک سند قانونی شناخته می شوند و دارای الزام حقوقی هستند با این حال رسمیت آن ها نسبت به قرارداد کمتر است.
فواید نوشتن یک قرارداد چیست؟
مهم ترین و اصلی ترین فواید تنظیم و نوشتن قرارداد شامل موارد زیر است:
سبب پیشگیری از هرگونه اختلاف و مسئله در آینده می شود.
افزایش و بهبود بهره‌وری و کیفیت انجام کار را به دنبال دارد.
موجب حفظ روابط کاری به طور مداوم می‌شود.
سبب حفظ حقوق طرفین و جلوگیری از اتلاف وقت می شود.
ضرر و زیان حاصل از مشکلات به وجود آمده در زمان انجام کار را با توجه به موضوع قرارداد کاهش می دهد.
هرگونه اختلاف نظر و دعواهای حقوقی را کاهش می دهد.
چگونه با تنظیم قرارداد از کسب و کار خود محافظت کنیم؟
در صورتی که نحوه صحیح نوشتن متن قرارداد را ندارید و نمی توانید به درستی یک قرارداد تنظیم کنید و بنویسید، ممکن است هزینه ای که بابت انجام کار پرداخت کرده اید را از دست بدهید. در صورتی که یک قرارداد به خوبی تنظیم شود، تمامی شرایط مانند شرایط خروج از قرار داد به درستی و به گونه‌ای تنظیم می شود که سرمایه شما حفظ شود. اگر طرف مقابل قرارداد باعث به وجود آمدن آسیب به برند و یا شهرت شما شود، با توجه به شرایط قرارداد می‌توانید به سرعت آن را خاتمه دهید و یا به گونه ای جلوی ضرر را بگیرید. همچنین در حین انجام کار مطمئن می شوید که از برند و مالکیت معنوی شما محافظت می شود و طرف مقابل نیز در صورت استفاده از برند شما تعهداتی خواهد داشت. از این رو در صورت بروز هرگونه مشکل می توانید اقدام کرده و آن را برطرف کنید.
در زمانی که شما و شریک تجاری شما بر روی موضوعات کلی توافق کردید، ممکن است بر سر یک سری از جزئیات به اختلاف نظر برسید و در نتیجه آن اقداماتی برخلاف قرارداد انجام دهید. تا زمانی که تمامی مفاد قرارداد به خوبی نوشته و درک شوند هردو طرف بهتر می‌توانند وظایف درج شده در قرارداد را انجام دهند.
توجه داشته باشید که تمامی مشکلات و مسائل از جزئیات قرارداد آغاز می شود از این رو پیش از امضای قرار داد جزئیات آن را به طور کامل مطالعه کنید.
درباره مذاکره در جزئیات قرار داد آگاه باشید
یک قرار داد زمانی پایدار خواهد بود که طرفین نسبت به جزئیات آن آگاه باشند. اگر میخواهید زمانی که قرارداد را تنظیم می کنید، در زمان و هزینه خود صرفه جویی کنید و از طرف دیگر کارها به خوبی پیش بروند بهتر است ابتدا بر روی شرایط و مسائل کلی و روشن تمرکز کنید. هرچه قرار داد پیچیده تر باشد، زمان مذاکره نیز افزایش پیدا می کند. علاوه بر آن باید این نکته را در نظر داشته باشید که قرار داد باید منافع هر دو طرف را در پی داشته باشد. مسائلی که منجر به تغییر شرایط قرار داد و یا شکست قرار داد می شوند نیز باید به طور دقیق مشخص شوند. بهتر است برای پیشبرد بهتر قرار داد با یک مشاور حقوقی مشورت کنید.
نکته: بهتر است برای سریع تر شدن روند مذاکره، اولیوت های خود را پیش از زمان مذاکره مشخص کنید و در جایی یادداشت کنید تا به خاطر داشته باشید.
چرا باید جزئیات در قرارداد در نظر گرفته شود؟
در صورتی که جزئیات در قرار داد مشخص شود، کمک می کند تا موارد مهم تر و اصلی قرار داد برای هر دو طرف واضح شود. اینکه کدام شرط اولویت دارد و چه مواردی از اهیت کمتری برخوردار هستند تنها با مشخص کردن جزئیات میسر خواهد شد. از این رو تمامی مفاد قرار داد باید مشخص و قابل سنجش باشد. پس در تمامی قرارداد ها مواردی که طرفین ملزم به انجام آن هستند و چیز هایی که در برابر آن به دست می آورند، باید به خوبی روشن شود.
چه نکاتی در نوشتن و تنظیم متن قرار داد اهمیت دارد؟
وجود یکسری نکات در هر قرارداد ضروری است تا آن را به حالت رسمی و محکمه پسند تبدیل کند. به همین دلیل باید نحوه نوشتن و تنظیم قرارداد را به خوبی فرا بگیرید و به آن اهمیت بدهید.
عنوان قرارداد
پس از ذکر نام خداوند، عنوان قرارداد از واجبات آن به شمار می آید. باید مشخص کنید که قرارداد شما از چه نوعی است، برای مثال قرارداد طراحی سایت، قرارداد استخدام، قرارداد فروش و … .
طرفین قرارداد
پس از این که نوع قرارداد مشخص شد، باید در بند طرفین قرارداد، مشخصات شناسنامه ای و کد ملی هر دوطرف به طور کامل به همراه آدرس و شماره تلفن منزل و همراه به صورت دقیق و کامل ذکر شود. در صورتی که اطلاعات ذکر شده تغییر کرد، طرفین موظف هستند آن را در پیوست قرار داد درج کنند. (طرف اول، طرف دوم و …) در نظر داشته باشید در شرایطی که فردی به عنوان نماینده و وکیل فرد دیگری قرارداد را تنظیم می کند، باید مشخصات خود را مانند طرفین قرارداد با عنوان وکیل، نماینده و … در متن ذکر کند.
موضوع قرارداد
موضوع قرارداد یکی از مهم ترین بندهای هر قراردادی است که ماهیت کاری که هر دوطرف ملزم به انجام آن هستند را روشن می کند. موضوع قرارداد هر چه که باشد (فروش، ساخت، نگه داری، واگذاری، حق استفاده، مشارکت و …) باید در این بند به طور کامل، دقیق و واضح بیان شود.
مدت قرارداد
یک قرارداد حقوقی و درست باید شامل مدت زمان شروع و پایان باشد. زمان قرار داد می تواند محدود یا نامحدود باشد به همین دلیل باید به طور دقیق زمان آن مشخص شود.
مبلغ قراداد
با وجود این که مبلغ قراداد می تواند دقیق و یا به صورت برآورد باشد، باید در قرارداد نحوه پرداخت و دریافت و همچنین زمان پرداخت ها به طور کامل و دقیق ذکر شود. بیشتر دعاوی حقوقی به دلیل مسائل مالی اتفاق می افتد. بنابراین در صورتی که همه موارد مالی به درستی در این بند مشخص شود، می توانید در دادگاه پیروز باشید. توجه داشته باشید که می توانید نحوه پرداخت مبلغ قرارداد را می توانید در بند جداگانه ای ذکر کنید.
شروط و تعهدات
در متن قرارداد باید تعهدات طرفین نیز علاوه بر موضوع آن مشخص شود. در قرارداد های پیمانکاری با توجه به شرایط عمومی پیمان، در ابتدا تعهدات پیمانکار و بعد از آن تعهدات کارفرما ذکر می شود. اما در سایر انواع قرارداد ها درج تعهدات اختیاری و به صورت توافقی انحام می شود و هر کدام در یک بند و ماده جداگانه درج می شود.تمامی موارد گفته شده جز بند های مهم یک قرارداد هستند که در صورتی که در قرارداد به صورت دقیق و واضح ذکر شوند موجب کاهش دعواهای حقوقی می شود. با این حال بند ها و ماده ای دیگری نیز وجود دارد که در صورت توافق طرفین می تواند به متن قرارداد اضافه شود. مواردی مانند تضمینات، محل تحویل و تأدیه، حوادث قهری فورس ماژور، فسخ قرارداد و … جز بند های اختیاری هستند.
فورس ماژور
فورس ماژور یا قوه قهریه بار مسئولیت را در موارد طبیعی و غیر قابل اجتنابی که منجر به اختلال در انجام تعهدات می شود را از بین می برد و مانع تعهدات طرفین ذکر شده در قرار داد می شود.در واقع فورس ماژور برای حوادث طبیعی مانند زلزله، طوفان، گردباد، اغتشاش، شورش و .. است که هیچ کدام از طرفین در ایجاد آن مقصر نیستند.
مرجع حل اختلاف
از آن جایی که علت اختلاف در طرفین در اصل اختلاف نظر است، در صورت بروز اختلاف در طرفین قرارداد و عدم توافق طرفین، باید مرجعی به عنوان مرجع حل اختلاف مشخص شود. طرفین قرارداد زمانی به این مشکل بر می خورند که هیچ نظر مشترکی با هم نداشته باشند و نتوانند برای ادامه کار به توافق برسند. این اختلاف شامل نحوه اجرای قرار داد و یا تفسیر قرار داد می شود.در نظر داشته باشید که نحوه تنظیم قرارداد با توجه به موضوع آن متفاوت است و نمی توانید از قرارداد اداری برای قرارداد فروش استفاده کنید. از این رو باید برای تنظیم و نگارش دقیق یک قرارداد حقوقی و صحیح، نکات مهم آن را بررسی کرده و در صورت لزوم از یک مشاور حقوق کمک بگیرید تا بتوانید قراردادی تنظیم کنید که سبب امنیت و پیشرفت صحیح کار شما شود. برای این کار باید با اصول قرارداد نویسی و تنظیم قرارداد ها آشنا باشید تا در نتیجه آن روابط پایدار و مستحکم در بین طرفین ایجاد شود.