ثبت طرح صنعتی

وقتی محصولی طراحی شده و پس از زحمات فراوان تولید می‌شود و سپس به بازار مصرف عرضه می‌گردد و با استقبال مصرف کنندگان روبرو می‌شود، معمولاً رقبا سعی می‌کنند که همان محصول را تولید کنند.

به همین دلیل است که یکی از دغدغه‌های دائمی طراحان و تولید کنندگان طرحهای صنعتی، سوء استفاده از طرح آنها پس از افشا است.

راه حل قانونی جلوگیری از سو استفاده اشخاص ثالث و برخورداری از حمایت‌های قانونی، ثبت طرح صنعتی و ایده است.

طرح صنعتی چیست؟

طبق ماده 20 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری، هر گونه ترکیب خطوط یا رنگ‌ها و هرگونه شکل سه‌بعدی با خطوط، رنگ‌ها و یا بدون آن، به گونه‌ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد، طرح صنعتی است.

طرح صنعتی زمانی قابل ثبت است که جدید و یا اصیل باشد. بطور قطع چنین اشکالی نباید شبیه اشکال موجود در طبیعت باشد، چون در این صورت ابتکاری نخواهد بود. همچنین ممکن است این اشکال جنبه اختراعی نیز پیدا کنند.

چنانچه طرح‌های مختلف لاستیک‌های اتومبیل برای جلوگیری از لغزش ماشین‌ها بهتر از سابق باشد ممکن است بصورت اختراعی به ثبت برسد و بعلاوه ممکن است آن را به صورت علامت تجاری به ثبت رساند.

کدام یک از طرح‌های صنعتی قابلیت ثبت شدن را دارند؟

طرح صنعتی زمانی قابل ثبت است که جدید و یا اصیل باشد.

طرح‌های صنعتی طیف وسیعی از محصولات صنعتی، پوشاک و صنایع دستی، از ابزارهای فنی و پزشکی گرفته تا ساعت و جواهرات و سایر اقلام لوکس را شامل می‌شوند.

ثبت طرح صنعتی چه مزایایی دارد؟

۱. ثبت طرح‌های صنعتی به مالکین آن حق انحصاری استفاده و بهره‌مندی از کلیه حقوق و مزایای آن را می‌دهد.

همچنین مالکین طرحهای صنعتی می‌توانند از نسخه برداری غیر مجاز و تقلید توسط اشخاص ثالث جلوگیری کنند.

۲. ثبت طرح صنعتی، فعالیت صادقانه تجاری و رقابت عادلانه را تشویق می‌کند.

همچنین تولید طیف وسیعی از محصولات که از نظر زیبایی شناختی، جذاب هستند را ارتقاء می‌دهد.

۳. طرح‌های صنعتی ثبت شده، جزء دارایی تجاری مالک آن محسوب شده و می‌توانند ارزش و پرستیژ یک شرکت و محصولات آن را افزایش دهند.

هر چه موفقیت، عرضه و تبلیغ یک طرح بیشتر باشد ارزش آن برای شرکت بیشتر خواهد بود.

۴. مالک طرح صنعتی ثبت شده می‌تواند با واگذاری اجازه بهره‌‌برداری از طرح به شخص دیگر، برای مدت مشخص از امتیازات لازم بهره‌مند گردد.

انجام صحیح مراحل ثبت طرح صنعتی و ایده به شرکت‌‌ها این فرصت را می‌‌دهد که میزان موفقیت محصولاتشان را در بازار تا حد بسیار زیادی بالا برده و با اطمینان از بازگشت سرمایه و انحصاری بودن آن نسبت به تولید و عرصه آن اقدام نمایند.

۵. پس از هر تغییری در شکل ظاهر یا نوع بسته بندی که باعث زیبا و جذاب شدن محصول تولیدی شما می‌شود، باید قبل از افشاء، آن را ثبت کنید تا مورد سوء استفاده رقبا قرار نگیرد

۶. با ثبت طرح‌های صنعتی و ایده می‌توانید به راحتی از واردات یا تولید محصولاتی که تقلیدی از طرح ثبت شده شما است جلوگیری نمایید.

مدت زمان مورد نیاز برای ثبت طرح صنعتی چقدر است؟

فرآیند و مراحل ثبت طرح صنعتی بطور معمول چیزی در حدود ۱ تا ۴ ماه به طول می‌انجامد.

این زمان با توجه به نوع طرحی که ارائه نموده‌اید و تعداد افرادی که قبل‌تر از شما در صف انتظار بررسی اظهارنامه ثبت طرح های صنعتی توسط کارشناس اداره مالکیت صنعتی حضور دارند، متغیر است.

این مدت به مسائل مختلف بستگی دارد، مانند اینکه اعتراض به ثبت طرح های صنعتی قبل از ثبت آن در قانون مقرر شده باشد یا خیر.

چگونه می‌توان از طرح‌ صنعتی حمایت کرد؟

در بسیاری از کشورها از جمله ایران، طرح‌های صنعتی باید ثبت شوند تا تحت حمایت قرار گیرند.

بهره برداری از هر طرح‌ صنعتی ثبت شده توسط اشخاص ثالث منوط به موافقت مالک آن است.

این حق شامل ساخت، فروش و وارد کردن اقلام حاوی طرح‌های صنعتی ثبت شده می‌باشد.

مالک طرح می‌تواند علیه هر شخصی که بدون موافقت او حقوق ناشی از طرح وی را نقض نموده در دادگاه اقامه دعوی نماید.

پس از ثبت طرح صنعتی از چه حقوق و حمایت هایی برخوردار می‌شویم؟

هر گاه یک طرح صنعتی ثبت شود مورد حمایت قانون قرار می‌گیرد.

اگر شخص مبلغی را برای طراحی ابتکاری هزینه کرده باشد و آن را در اداره مالکیت صنعتی به ثبت رسانده باشد، تحت حمایت قانون قرار خواهد گرفت.

در این شرایط قطعا سرمایه گذاری انجام گرفته با اطمینان بیشتری همراه خواهد بود.

در نتیجه اگر کالایی را با طراحی خاص و جدید ارائه نمایید، قانون مزبور حق استفاده انحصاری به شما خواهد داد.

این به آن معنی است که اگر متوجه شوید یکی از رقبا کالای مذکور را با همان طرح کپی کرده و وارد بازار نموده است، این حق را دارید تا بصورت قانونی از ارائه کالای مذکور در بازار و فروش آن جلوگیری نمایید.

کدام طرح‌های صنعتی تحت حمایت قانون قرار ندارند؟

طرح‌هایی که به طور کلی در بسیاری از کشورها قابل ثبت نیستند شامل موارد زیر هستند:

۱. طرح‌هایی که الزمات جدید بودن، اصل بودن و یا شخصیت فردی را رعایت نکرده باشند

۲. طرح‌های حاوی نماد رسمی یا نشان‌های رسمی مانند پرچم کشورها

۳. طرح‌هایی که بر خلاف نظم عمومی یا اخلاق حسنه هستند

باید بخاطر داشت که برخی کشورها، صنایع دستی را به عنوان طرح صنعتی حمایت نمی‌کنند.

زیرا قانون ثبت طرح های صنعتی این کشورها مقرر می‌کند که محصولی که طرح مذکور برای آن بکار می‌رود، کالای تولیدی است یا اینکه آن را می‌توان با لوازم یا ابزارهای صنعتی مجدداً تولید کرد.

آیا مالکین طرح‌های صنعتی می‌توانند به اشخاص ثالث اجازه بهره‌برداری بدهند؟

هنگامی که مالک طرح به شخص ثالث اجازه می‌دهد از طرح خود برای هر منظوری که طرفین در مورد آن به توافق رسیده‌اند استفاده کند، اجازه بهره‌برداری به این شخص تفویض می‌شود.

در چنین مواردی قرارداد اجازه بهره‌برداری بین دو طرف امضاء و شرایط و حدود موافقتنامه در آن به صراحت قید می‌گردد.

تا اینجای مقاله سعی ما بر این بوده که با کلیت و چرایی ثبت طرح صنعتی آشنا شویم و از اینجا به بعد وارد روند ثبت طرح خواهیم شد.

مدارک لازم برای ثبت طرح صنعتی

1. تکمیل دو نسخه اظهارنامه طرح صنعتی.

شرایط اظهارنامه:

⬤ اظهارنامه باید در فرم مخصوص و به زبان فارسی تنظیم شده و پس از ذکر تاریخ، توسط متقاضی یا نماینده قانونی وی امضاء شود (ماده 68)

⬤ در صورتی که اسناد ضمیمه اظهارنامه و سایر اسناد مربوط، به زبان دیگری غیر از فارسی باشد، ارائه اصل مدارک مورد نیاز همراه با ترجمه عادی کامل آنها الزامی است، مع ذلک اگر ترجمه کامل این مدارک برای متقاضی میسر نباشد می‌توان خلاصه آنها را به فارسی ضمیمه نماید، مرجع ثبت در صورت لزوم می‌تواند در جریان بررسی اظهارنامه، ترجمه رسمی مدارک مذکور را مطالبه کند. چنانچه اصطلاحات فناوری و اطلاعات به کار رفته در اسناد مذکور، معادل فارسی نداشته باشند ذکر همان اصطلاحات کفایت می‌کند.

اظهارنامه طرح صنعتی طبق ماده 70، باید حاوی نکات زیر باشد:

⬤ اسم، نشانی، کدپستی، شماره ملی، تابعیت و سمت متقاضی یا نماینده قانونی وی و در صورتی که متقاضی شخص حقوقی است، ذکر نام، نوع فعالیت، اقامتگاه، محل و شماره ثبت، تابعیت، مرکز اصلی و عنداللزوم هر شناسه دیگر الزامی است.

⬤ اسم، اقامتگاه و کدپستی شخص یا اشخاصی که صلاحیت دریافت ابلاغ‌ها در ایران را دارند، در صورتی که متقاضی مقیم ایران نباشد.

⬤ اسم و اقامتگاه طراح در صورتی که متقاضی همان طراح نباشد.

⬤ ذکر کالا و طبقه ای که متقاضی درخواست ثبت طرح برای آن را دارد.

⬤ تاریخ،محل و شماره اظهارنامه یا گواهی نامه طرح صنعتی در خارج،در صورت درخواست حق تقدم.

⬤ تعیین ضمائم.

تبصره یک: در صورت تسلیم اظهارنامه و سایر اسناد مربوط توسط اشخاص حقوقی، امضاء آنها از طرف اشخاص مجاز ضروری است.

تبصره دو: اسم و نشانی متقاضی مقیم خارج از کشور علاوه بر فارسی باید به حروف لاتین باشد و با همان حروف نیز ثبت و آگهی شود.

2. مدارک مثبت هویت متقاضی و طراح؛ (شامل کپی شناسنامه و کارت ملی برابر اصل شده برای اشخاص حقیقی و آگهی تاسیس و آخرین تغییرات جهت اشخاص حقوقی به صورت خوانا).

3. چنانچه طرح صنعتی دو بعدی باشد، 5 نمونه از شکل یا تصویر گرافیکی یا 5 نمونه از طرح ترسیم شده به عنوان نمونه.

4. چنانچه طرح صنعتی سه بعدی باشد، 5 نمونه از شکل یا تصویر گرافیکی یا 5 نمونه از طرح ترسیم شده به عنوان نمونه

5. در طرح صنعتی سه بعدی، مرجع ثبت می‌تواند ماکتی از آن را به همراه اظهارنامه درخواست نماید. اندازه ماکتی که متقاضی از مدل طرح خود ارائه می‌دهد، باید حداکثر بیست در بیست در بیست سانتیمتر و وزن آن حداکثر 2 کیلوگرم و از ماده‌ی بادوام و غیر فاسد شدنی باشد.

6. درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم طراح به صورت اسکن شده و الصاق آن در پرونده الکترونیکی (چنانچه طراح نخواهد اسم وی ذکر شود).

7. رسید مربوط به پرداخت هزینه اظهارنامه و در صورتی که اظهارنامه شامل دو یا چند طرح صنعتی است رسید مربوط به پرداخت هزینه های اضافی

8. مدارک مربوط به حق تقدم که باید همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم شود.

در صورتی که متقاضی طبق ماده 9 قانون درخواست حق تقدم کرده باشد، هنگام تقاضای ثبت طرح صنعتی باید درخواست خود را که حاکی از این حق باشد، به مرجع ثبت تسلیم نماید. این درخواست باید مشتمل بر نکات ذیل باشد:

⬤ تاریخ و شماره اظهارنامه اصلی

⬤ طبقه بندی بین المللی مرتبط با اظهارنامه اصلی

⬤ کشور یا کشورهایی که اظهارنامه اصلی در آن جا تسلیم شده است و چنانچه اظهارنامه منطقه ای یا بین المللی مبنای حق تقدم باشد؛ذکر ماخذ آن.

تاریخ اظهارنامه همان تاریخ تسلیم آن به اداره مالکیت صنعتی است، مشروط بر این که در زمان تسلیم، اظهارنامه حاوی کلیه اطلاعاتی باشد که شناسایی متقاضی و همچنین نمایش گرافیکی کالای متضمن طرح صنعتی را میسر سازد.
در صورتی که متقاضی مدعی دو یا چند اظهارنامه پیشین باشد، مدت حق تقدم از زمان مقدم‌ترین آنها محاسبه می‌شود.

9. مدارک نمایندگی، در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید.

شرایط و مشخصات فنی تصاویر ارسالی

⬤ سایر تصاویر حداکثر A4 باشد وحتماَ بصورت عمودی اسکن شود.

⬤ در تصویر ارسالی طرح باید در یک زمینه ساده،به نحوی که قابل رویت باشد قرار گیرد.

⬤ تصویر کالا بصورت رنگی باشد و حداکثر حجم آن KB500 باشد.

مراحل ثبت طرح صنعتی

1. ورود به سامانه اینترنتی اداره ثبت طرح‌های صنعتی

2. تکمیل اظهارنامه اینترنتی (در ادامه به طور کامل، به نحوه ی تکمیل اظهارنامه اینترنتی خواهیم پرداخت)

3. بررسی و کارشناسی جهت تأیید طرح و نبود ایرادات

4. صدور ابلاغیه پذیرش

5. اقدام متقاضی جهت تشکیل پرونده فیزیکی در اداره ثبت طرح‌های صنعتی

6. پرداخت هزینه‌های ثبتی قانونی

7. دریافت شماره ثبت طرح صنعتی

8. ارسال جهت چاپ در روزنامه رسمی

9. صدور آگهی

10. دریافت سند تصدیق از طریق اداره ثبت طرح صنعتی

مراحل ثبت الکترونیکی اظهارنامه طرح صنعتی

1. ورود به پورتال اداره کل مالکیت صنعتی به نشانی http://iripo.ssaa.ir

2. ورود به صفحه ی خدمات الکترونیکی

1. ورود به قسمت اداره ثبت طرح های صنعتی.

2. انتخاب گزینه ی ثبت اظهارنامه صنعتی.

3. تأیید وقبول تعهد بندی از قانون که متقاضی از طریق سیستم پی گیر پرونده خواهد بود و از روز ابلاغ، مهلت قانونی پاسخگویی به اخطار برای متقاضی شروع خواهد شد.

4. ورود به مراحل چهارگانه ثبت اظهارنامه

5. ورود به قسمت اطلاعات اظهار نامه

6. پر کردن اطلاعات مربوط به مالک اظهارنامه ( مشخص نمودن حقیقی یا حقوقی بودن و ایرانی یا غیر ایرانی بودن مالک ) و سپس ثبت موقت و دریافت کد رهگیری جهت ذخیره ی اطلاعات وارد شده.

7. انتخاب گزینه وکیل رسمی دادگستری در صورت داشتن وکیل برای افراد حقیقی.

8. انتخاب دفتر حقوقی به عنوان نماینده برای دفاتر حقوقی.

9. انتخاب گزینه ی نماینده قانونی در صورتی که شخص حقوقی دارای وکیل دادگستری باشد و آن شخص دریافت کننده ابلاغ ها باشد. و اگر وکیل نداشته باشد انتخاب گزینه صاحب امضاء یا مؤسسه.

10. پر کردن مشخصات اطلاعات و درج آدرس الکترونیکی و تلفن همراه شخص معرفی شده.

11. انتخاب فقط یک شخص حقیقی به عنوان دریافت کننده.

12. ورود به مرحله ی ثبت مشخصات طرح و توضیح و توصیف آن.

13. پیوست (بارگذاری) کردن ضمایم مورد نیاز. جهت پیوست ابتدا گزینه بارگذاری پیوست را با توجه به متن خواسته شده مقابل گزینه راهنمای پیوست کلیک کنید. سپس گزینه ی Browse را انتخاب کرده و تصویر مورد نظر را انتخاب نمایید و پیوست را ارسال کنید.

14. ضمایم اظهارنامه :

⬤ مدارک مثبت هویت مالک، نماینده قانونی و طراح.

⬤ نحوه و نمونه ارسال تصاویر. یعنی یک نمونه از تصویر گرافیکی یا یک نمونه از طرح ترسیم شده در صورت دو بعدی بودن یا یک نمونه از تصویر گرافیکی یا یک نمونه از طرح ترسیم شده از تمامی جوانب طرح در صورت سه بعدی بودن طرح.

مشخصات فنی تصاویر:

⬤ در سایز A4.

⬤ اسکن به صورت عمودی

⬤ ساده بودن زمینه طرح

⬤ رنگی بودن کالا با حجم 500KB

⬤ سیاه و سفید بودن تصویر مدارک با حجم 250KB

⬤ پسوند فال های ارسالی JPG باشد

3. تأیید اطلاعات مرحله اول و دوم و بازبینی اطلاعات و ضمایم

4. پرداخت هزینه بصورت الکترونیکی و دریافت شماره اظهارنامه. (پرداخت هزینه به منزله‌ی تایید و ثبت نهایی اظهارنامه تلقی شده و استرداد هزینه و تغییر اطلاعات و ضمائم امکان پذیر نمی‌باشد)

شایان ذکر است ،متقاضیان محترم علاوه بر ثبت اظهارنامه‌ی طرح صنعتی، می‌توانند سایر درخواست‌های خود را نظیر ویرایش اظهارنامه طرح صنعتی و چاپ و پیگیری اظهارنامه از طریق همین سامانه اعلام نمایند و از تصمیم اداره مطلع شوند.

مرجع ثبت از تاریخ وصول، اظهارنامه و ضمائم آن را از لحاظ رعایت جنبه‌های شکلی و سایر شرایط مقرر در قانون و همچنین تطبیق طبقه یا طبقات اعلامی با طبقه‌بندی بین‌المللی، مورد بررسی قرار می دهد.

ثبت طرح صنعتی با قید مراتب ذیل در دفتر ثبت طرح صنعتی انجام می‌پذیرد:

(یعنی طرح شما پس از ثبت به صورت اینترنتی و تایید شدن مدارک با رعایت موارد زیر ثبت می‌شود)

⬤ تاریخ کامل (ساعت،روز،ماه و سال) و شماره ثبت اظهارنامه

⬤ تاریخ و شماره ثبت طرح صنعتی

⬤ اسامی کالاها و طبقاتی که طرح صنعتی برای آنها اختیار شده است

⬤ ذکر مشخصات طرح یا طرح‌های صنعتی به طور اجمال با تعیین اجزایی که متقاضی می‌خواهد حق استعمال انحصاری آن را به خود اختصاص دهد

⬤ در صورت ادعای حق تقدم و پذیرش آن، تاریخ، شماره و محل تسلیم اظهارنامه مقدم

⬤ اسم، محل اقامت و تابعیت مالک طرح و نماینده او در صورتی که اظهارنامه توسط نماینده قانونی تسلیم شده باشد

⬤ اسم و نشانی و تابعیت طراح،در صورتی که متقاضی شخص طراح نیست،مگر اینکه طراح کتباَ تقاضا نموده باشد که اسمش در گواهی نامه طرح صنعتی ذکر نشود.

⬤ مدت اعتبار ثبت طرح صنعتی

درج مراتب فوق پس از تکمیل باید به امضاء مالک طرح صنعتی یا نماینده قانونی وی و همچنین رئیس اداره ثبت طرح صنعتی برسد.

انتشار آگهی ثبت طرح صنعتی

همانطور که گفته شد، به موجب ماده 58 هرگاه تقاضای ثبت طرح صنعتی مورد پذیرش مرجع ثبت قرار گیرد، مراتب به متقاضی اعلام و وی باید جهت پرداخت هزینه‌های مربوط به ثبت طرح صنعتی و انتشار آگهی اقدام نماید. آگهی مزبور شامل موارد ذیل است:

1. شماره و تاریخ اظهارنامه

2. شماره و تاریخ ثبت طرح صنعتی

3. اسم و نشانی طراح مگر آن که طراح کتباَ درخواست کند که نامش ذکر نشود.

4. اسم و اقامتگاه متقاضی یا نماینده وی

5. ذکر کالا و طبقه ای که طرح مورد تقاضا مربوط به آن می باشد.

6. تعیین تاریخ،محل و شماره حق تقدم،در صورت وجود.

7. تصویر یا تصاویری که طرح را معرفی کند و تصریح به رنگی یا غیر رنگی بودن تصویر.

8. اشاره به ماکت طرح،در صورت ارائه

9. مدت اعتبار ثبت

مدت اعتبار طرح صنعتی پنج سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن خواهند بود. این مدت را می‌توان برای دو دوره پنج ساله متوالی دیگر پس از پرداخت هزینه مربوط تمدید نمود. پس از انقضاء هر دوره که از پایان دوره شروع می‌شود، یک مهلت شش ماهه برای پرداخت هزینه تمدید گردیده و همچنین جریمه تاخیر در نظر گرفته خواهد شد.

کلام آخر

طی کردن مواردی که در بالا گفته شده، نیاز به تجربه و دقت کافی دارد.

از این رو پیشنهاد ما به شما این هست حتما برای ثبت طرح اقتصادی خود از مشاوره و راهنمایی کارشناسان هلدینگ بین‌المللی جوان استفاده کنید.